FEZA GÜRSEY KOLEKSİYONU

Feza Gürsey kimdir?

Askeri doktor ve fizikçi Ahmet Reşit Gürsey ve Darülfûnun’da eğitim alan ilk kız öğrencilerden olan kimyager Remziye Hisar’ın oğlu Feza Gürsey, 1921’de İstanbul’da dünyaya geldi. Ailesinin eğitime ve sanata verdiği önem sayesinde, çok yönlü bir kişiliğe sahip olan Gürsey, Galatasaray Lisesi’ndeki eğitimini 1940 yılında tamamladı, 1944’te İstanbul Fen Fakültesi Matematik-Fizik bölümünden mezun oldu. İngiltere Imperial College’da doktorasını tamamlayan Gürsey, kuaterniyonların alan teorisine uygulanması çalışması ile bilim dünyasında oldukça ses getirmiş ve bu çalışma Gürsey’in sonraki çalışmalarının da öncüsü olmuştur. 1951’de İstanbul Üniversitesi’ne fizik asistanı olarak dönen Gürsey, kendisi gibi fizik asistanlığı yapmakta olan Suha Pamir ile evlendi.

Feza Gürsey, 1954-61 yılları arasında İstanbul Üniversitesi’nde Teorik Fizik Kürsüsü’nün temelini oluşturan iki isimden biridir. Bu süre içinde Brookhaven Ulusal Laboratuvarı’nda, Princeton Üniversitesi’nde İleri Araştırma Enstitüsü’nde ve Columbia Üniversitesi’nde araştırmalar yapmaya devam etmiştir. Bu araştırmaları sırasında Nobel Fizik Ödülü sahibi Wolfgang Pauli ile, atom bombası çalışmalarını gerçekleştiren J.R. Oppenheimer ile, yine Nobel Ödüllü fizikçiler olan E. Wigner, T.D. Lee ve C.N. Yang ile tanışmıştır. 1961’de ODTÜ’de Teorik Fizik Bölümü’nün kurulmasını sağlar. Kiral Bakışım Kuralı’nı ortaya çıkararak uzay-zaman bakışımı çalışmalarının genişletilmesine öncü olur ve kuantum renk dinamiği kuramı ekseninde çalışmalar yapar. ODTÜ’de oldukça başarılı bir araştırma ekibi kuran ve birçok öğrenci yetiştiren Gürsey, 1974’te Yale Üniversitesi kürsü başkanlığına getirilir. 1992 yılında ABD’de hayata gözlerini yumar.

Koleksiyonda neler var?

Kuramsal fizik tartışmalarına çok önemli katkılarda bulunmuş ve birçok ödül almış (1969 Tübitak Ödülü, 1977 S. Glashow ile birlikte J.R. Oppenheimer Ödülü, R. Griffiths ile Doğa Bilimlerinde A. Cressey Morrison Ödülü, 1979 Einstein Madalyası vs.) olan Feza Gürsey’in Arşivi, Gürsey’in uluslararası üniversite, fizik ve matematik kurumlarıyla, bilim dünyasının önemli isimleriyle (Frank ve Robert Oppenheimer, Wolfgang ve Franca Pauli, Erdal ve Sevinç İnönü, Aziz ve Ali Nesin vs.) yazışmaları ve resmi kurum yazışmalarını (Başbakanlık, Dışişleri, TÜBİTAK, NATO) içermektedir. Ayrıca Feza Gürsey’in şiir denemeleri, desenleri ve sanat yazıları, ders notları, Feza ve Suha Gürsey’in günlükleri, Remziye Hisar’ın şiirleri, günlükleri, aile albümleri bu arşivin bir parçasıdır.